Ciąża to szczególny okres, w którym przyszła mama wyjątkowo musi zadbać o swój organizm. Jedną z istotnych kwestii jest odpowiednia podaż witamin i składników mineralnych, wspomagających właściwy i bezpieczny przebieg ciąży oraz rozwój malucha. Co istotne, niektóre substancje należy dostarczać w większej ilości jeszcze na etapie planowania ciąży.
Jakie składniki odżywcze są kluczowe dla przyszłej mamy? Jak powinna wyglądać ich suplementacja? Sprawdź!
Suplementacja w ciąży – dlaczego jest ważna?
W czasie ciąży zwiększa się zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze – zarówno witaminy, jak i składniki mineralne. Spowodowane jest to nie tylko koniecznością dostarczenia organizmowi matki pełnego odżywienia, ale również rozwijający się w brzuchu maluch, potrzebuje większej ilości składników odżywczych.
Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników* wskazuje, które z tych składników są niezbędne dla właściwego rozwoju i przebiegu ciąży. Choć podstawą w dostarczaniu witamin i składników mineralnych jest dieta (powinna być ona odżywcza i dobrze zbilansowana), to w przypadku niektórych składników zalecana jest ich dodatkowa suplementacja. Szczególne znaczenie ma kwas foliowy, którego niedobory mogą powodować ryzyko rozwoju poważnych wad cewy nerwowej.
Co warto suplementować w ciąży?
Jedną z najważniejszych substancji, którą należy suplementować w ciąży jest kwas foliowy, czyli witamina B9. Jej właściwa podaż jest kluczowa, gdyż substancja ta wpływa na rozwój niemal wszystkich komórek. Dzięki temu zapewnia m.in. prawidłowy przebieg procesu ich podziału i rozwoju. Niedobory kwasu foliowego mogą skutkować rozwojem wad cewy nerwowej, do których zalicza się np.:
- bezmózgowie,
- rozszczep kręgosłupa,
- przepuklina oponowo-rdzeniowa.
Są to poważne wady, które uniemożliwiają prawidłowe i samodzielne funkcjonowanie dziecka, a bardzo często – kończą się jego śmiercią niedługo po porodzie. Zgodnie z rekomendacją Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w okresie ciąży należy przyjmować 0,4 mg kwasu foliowego na dobę (do 12. tygodnia). W przypadku kobiet z grupy ryzyka dawka ta plasuje się na poziomie 4 mg na dobę. Po 12. tygodniu ciąży zaleca się przyjmowanie dawki w wysokości 0,6-0,8 mg na dobę. Suplementację zawsze należy skonsultować z lekarzem prowadzącym.
Inne składniki odżywcze, których podaż jest kluczowa w czasie ciąży to:
- żelazo – jego niedobór w trakcie ciąży wpływa przede wszystkim na ryzyko rozwoju anemii. Oprócz tego, może sprzyjać rozwojowi infekcji, przedwczesnemu porodowi lub niskiej masie urodzeniowej dziecka;
- kwas dokozaheksaenowy (DHA) – DHA to kolejny kluczowy składnik na etapie rozwoju dziecka. Zapotrzebowanie na ten kwas wzrasta szczególnie w III trymestrze ciąży. DHA wpływa przede wszystkim na rozwój i prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, determinuje m.in. rozwój i sprawność poznawczą. Jego niedobory mogą sprzyjać zaburzeniom w tym obszarze. Oprócz tego zbyt mała podaż DHA może zwiększyć ryzyko występowania stanu przedrzucawkowego oraz porodu przedwczesnego;
- witamina D – witamina ta odpowiada przede wszystkim za właściwą mineralizację układu kostnego oraz kształtowanie się systemu odporności. Zmniejsza również ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Jej głównym źródłem jest synteza słoneczna, dlatego szczególnie w okresie ciąży kobiety powinny zadbać o suplementację tej substancji, gdyż naturalny dostęp do niej bywa ograniczony;
- jod – w czasie ciąży zwiększa się również zapotrzebowanie na ten składnik. Jego niedobór wpływa przede wszystkim na ryzyko rozwoju niedoczynności tarczycy, zarówno u przyszłej mamy, jak i u dziecka. Oprócz tego, jego zbyt mała podaż może wpłynąć negatywnie na komórki nerwowe, przyczynić się do rozwoju głuchoty, a nawet upośledzenia umysłowego. Warto mieć również na uwadze fakt, że zarówno niedobór, jak i nadmiar jodu mogą mieć negatywne konsekwencje, dlatego suplementację należy dobrać w ramach konsultacji z lekarzem prowadzącym ciążę.
Oprócz tego w czasie ciąży warto zadbać o odpowiednią podaż innych witamin i składników mineralnych, m.in. witaminy A (wpływa na wzrok), witaminy E (wpływa pozytywnie na naczynia krwionośne) czy witamin z grupy B (mają znaczenie w rozwoju i funkcjonowaniu układu nerwowego). Warto zadbać także o magnez (reguluje przewodnictwo mięśniowo-nerwowe oraz gospodarkę mineralną kości) i wapń (wpływa na układ nerwowy i kostny).
Suplementacja przed ciążą – kiedy ją rozpocząć?
Suplementację niektórych składników odżywczych warto rozpocząć jeszcze w okresie prekoncepcji, czyli na etapie planowania ciąży. Przede wszystkim, na ok. 3 miesiące (lub minimum 4 tygodnie) przed planowanym poczęciem, warto rozpocząć suplementację kwasu foliowego. Dzięki temu, w momencie zapłodnienia, organizm będzie już zaopatrzony w większą ilość tej substancji. W okresie prekoncepcji warto zadbać także o zwiększoną podaż jodu czy witaminy D. Taką suplementację przed ciążą również należy skonsultować z lekarzem prowadzącym.
Jak wybrać preparaty witaminowe dla kobiet w ciąży?
Wśród suplementów dla kobiet w ciąży można znaleźć zarówno preparaty oparte na jednej substancji czynnej (np. jod, kwas foliowy) lub gotowe kompleksy witaminowe dla kobiet w ciąży. Zawierają one wówczas zestaw najważniejszych składników odżywczych, zachowanych w odpowiednich proporcjach. Jest to wygodna opcja dla przyszłej mamy, jednak z różnych powodów, lekarz może zalecić nieco inne dawki, dlatego przed wyborem suplementu należy udać się na wizytę do ginekologa. Aby mieć pewność co do jakości suplementów, należy wybierać sprawdzonych producentów.
