Pielęgnacja skóry

Wygląd skóry człowieka odzwierciedla jego styl życia i zdrowia. W życiu codziennym postrzegamy ją głównie w aspektach estetycznych – w końcu mówi się, że jest wizytówką każdego z nas. Należy jednak pamiętać, że przede wszystkim jest to niezmiernie ważny narząd, który spełnia w organizmie wiele funkcji. Całe szczęście, do pielę...

Pielęgnacja skóry

Wygląd skóry człowieka odzwierciedla jego styl życia i zdrowia. W życiu codziennym postrzegamy ją głównie w aspektach estetycznych – w końcu mówi się, że jest wizytówką każdego z nas. Należy jednak pamiętać, że przede wszystkim jest to niezmiernie ważny narząd, który spełnia w organizmie wiele funkcji. Całe szczęście, do pielęgnacji skóry podchodzimy coraz bardziej świadomie, zwracając uwagę na stosowane preparaty i ich skład. O czym warto pamiętać, dobierając elementy pielęgnacji skóry? Jak należy dbać o chorą, dotkniętą dermatozą skórę?

Skóra – największy narząd w organizmie człowieka

Nie bez powodu skóra uważana jest za największy narząd w ciele człowieka – jej powierzchnia może niekiedy przekraczać nawet 2 m², przy grubości 0,5-1 mm. Co ciekawe, wykazano, że na powierzchni 5 cm² znajduje się nawet 15 milionów komórek. Skóra jest jednak przede wszystkim największą barierą, która odgradza nasz organizm od środowiska zewnętrznego.

Budowa anatomiczna skóry

Aby dobrze zrozumieć zasady pielęgnacji, warto najpierw poznać budowę skóry. Składa się ona z dwóch głównych warstw, do których należy:

 - naskórek – zewnętrzna, złożona z 5 kolejnych:

o   rogowa – znajduje się na samej powierzchni, złożona z 20-30 warstw martwych komórek naskórka i keratyny. Stanowi nieprzepuszczalną barierę dla wody i dużych cząsteczek;

o   jasna – występuje w grubej, mocno zrogowaciałej skórze;

o   ziarnista – zbudowana z 3-5 warstw wrzecionowatych komórek, które wytwarzają liczne białka, glikolipidy i sterole;

o   kolczysta – tworzą ją komórki produkujące mieszaninę lipidów, wchodzącą w skład płaszcza hydrolipidowego skóry;

o   podstawna – najgłębiej położona warstwa naskórka, zawierająca komórki prekursorowe oraz melanocyty, produkujące barwnik skóry.

- skóra właściwa – zbudowana z tkanki łącznej, zawierającej liczne włókna kolagenu i elastyny. W skórze właściwej można znaleźć naczynia krwionośne, włókna nerwowe, a także zakończenia nerwowe. To również lokalizacja przydatków skóry takich jak mieszki włosowe czy gruczoły potowe.

Skóra to narząd pełniący ważne funkcje w organizmie człowieka

Dlaczego warto dbać o skórę? Odpowiednia pielęgnacja skóry przekłada się nie tylko na jej piękny wygląd, ale przede wszystkim jest elementem troski o zdrowie. Wśród funkcji, które pełni skóra, warto wymienić:

• ochronę organizmu przed drobnoustrojami, uszkodzeniami mechanicznymi i chemicznymi, a także  promieniowaniem UV;
• udział w termoregulacji organizmu;
• udział w gospodarce wodno-elektrolitowej;
• rejestrowanie bodźców takich jak ból, temperatura czy dotyk;
• syntezę witaminy D i hormonów tkankowych;
• udział w metabolizmie białek, węglowodanów i tłuszczów; wchłanianie określonych substancji  czynnych.

Choroby skóry – co warto o nich wiedzieć?

Dermatozy, czyli choroby skóry, to niezwykle powszechny problem w naszym społeczeństwie – szacuje się, że aż co trzeci Polak cierpi bądź cierpiał w przeszłości z powodu zmian skórnych. Obecnie w dermatologii wyróżnia się bardzo szeroką listę chorób skóry, które można podzielić zarówno ze względu na etiologię, jak i lokalizację zmian. Jeden z najpopularniejszych podziałów uwzględnia następujące choroby:

• bakteryjne – do najczęstszych należą zakażenia gronkowcowe i paciorkowcowe;
• wirusowe – najczęściej występuje opryszczka wargowa, ospa wietrzna i półpasiec;
• grzybicze – choroby wywołane głównie przez dermatofity lub grzyby drożdżopodobne;
• pasożytnicze – na przykład świerzb lub nużyca;
• autoimmunologiczne – wywołane przez nieprawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego;
• alergiczne – związane z reakcją nadwrażliwości na alergeny;
• genetyczne – do najpowszechniejszych dermatoz o podłożu genetycznym należy łuszczyca;
• wywołane czynnikami fizykalnymi – powstałe na skutek środowiska zewnętrznego, w tym  oparzenia  czy odmrożenia;
• zawodowe – dermatozy związane z wykonywanym zawodem, na przykład grzybice zawodowe czy kontaktowe zapalenie skóry po środkach chemicznych;
• osutki polekowe – niepożądany skutek uboczny stosowania niektórych leków, na przykład pokrzywka po zażyciu kwasu acetylosalicylowego czy zmiany trądzikowe po glikokortykosteroidach;
• nowotwory – zmiany mogą być łagodne lub złośliwe.

Jak dbać o skórę?

Niestety, nie ma jednej, prawidłowej odpowiedzi na to pytanie. Dobór pielęgnacji skóry zależy od wielu czynników, choć najważniejszy jest jej aktualny stan i potrzeby. Nie należy także zapominać, że na wygląd skóry w bardzo dużym stopniu wpływa dieta oraz stosowane używki. Wbrew pozorom skuteczna pielęgnacja wcale nie musi składać się z kilkunastu elementów. Niezależnie od rodzaju skóry, istnieją pewne podstawy, które powinny na stałe zagościć w codziennym rytuale każdej osoby.

Podstawą pielęgnacji skóry jest jej właściwe oczyszczenie

Prawidłowe oczyszczanie skóry, zarówno twarzy, jak i całego ciała, to bezdyskusyjnie podstawa pielęgnacji. Wydzielane sebum oraz złuszczone komórki stanowią idealną pożywkę dla wszelkich drobnoustrojów, a wszechobecne zanieczyszczenia mogą przyczynić się do podrażnienia, a nawet reakcji alergicznych. Niestety, wiele osób podchodzi do tematu oczyszczania w sposób nieprawidłowy, nierzadko pogarszając stan skóry. Najczęstszy błąd to niewłaściwie dobrane preparaty do pielęgnacji, których skład jest zbyt agresywny, przez co dochodzi do uszkodzenia warstwy hydrolipidowej i jej nadmiernego wysuszenia.

Oczyszczanie należy rozpocząć od usunięcia makijażu, najlepiej dedykowanym do tego celu preparatem. Do właściwego mycia skóry warto dobrać odpowiedni żel – osobny do twarzy i ciała. Ich skład powinien być dostosowany do potrzeb skóry, jednak pozbawiony substancji drażniących. Skóra po myciu nie powinna być ściągnięta czy nadmiernie wysuszona.

Nawilżanie i natłuszczanie skóry – dlaczego powinny na stałe zagościć w pielęgnacji skóry?

Większość preparatów do pielęgnacji skóry obiecuje silne działanie nawilżające. Co to oznacza? Istotą nawilżania jest spowolnienie transepidermalnej ucieczki wody z głębszych warstw skóry i utrzymanie prawidłowego nawodnienia tkanki. Dobry kosmetyk pielęgnacyjny wspomaga utrzymanie odpowiedniego poziomu wilgoci, jednak należy także zadbać o nawodnienie organizmu od wewnątrz.

Choć tłuszcze są ważnym składnikiem bariery hydrolipidowej skóry, wiele osób za wszelką cenę unika jej natłuszczania. To błąd! Oleje roślinne, ceramidy czy fosfolipidy to składniki lipidowe, które wbudowują się w cement międzykomórkowy warstw skóry i regenerują warstwę hydrolipidową.

Bardzo ważne jest, zwłaszcza w przypadku występującej choroby, by dobrać preparaty pielęgnacyjne zawierające odpowiedni stosunek związków nawilżających i natłuszczających. Ich regularne stosowanie przełoży się na gładką i miękką skórę, bez zbędnego przesuszenia czy podrażnienia.

Pielęgnacja chorej skóry – wyzwanie warte wysiłku

W przypadku dermatoz sytuacja może wydawać się skomplikowana. Skóra dotknięta chorobą zazwyczaj jest delikatna, przez co wiele preparatów do pielęgnacji skóry może wywoływać reakcję nadwrażliwości. Nie należy się jednak poddawać – codzienna pielęgnacja to istotny element terapii wielu chorób, bez której ciężko o zadowalające efekty. O czym warto pamiętać w przypadku chorób takich jak atopowe zapalenie skóry czy łuszczyca?

Emolienty to podstawa pielęgnacji chorej skóry

Powszechne dermatozy, takie jak atopowe zapalenie skóry czy łuszczyca, wymagają nie tylko specjalistycznej farmakoterapii, ale także pielęgnacji. Jak dbać o skórę, by zredukować zmiany chorobowe i podnieść swój komfort życia? W przypadku chorób przebiegających z suchością i podrażnieniami skóry podstawą pielęgnacji są emolienty.

Emolienty to obojętne biologicznie preparaty do pielęgnacji skóry, które mają za zadanie przywrócić odpowiedni poziom natłuszczenia i nawilżenia naskórka. Ich regularne stosowanie pozwala zregenerować barierę hydrolipidową skóry, przyczyniając się do redukcji świądu, zmniejszenia stanu zapalnego czy normalizacji złuszczania.

Skład emolientów zwykle jest opracowany tak, by preparaty nie podrażniały i nie uczulały. Do ważnych związków aktywnych emolientów zalicza się ceramidy, wazelinę, cholesterol, lanolinę czy masło shea. Preparaty emolientowe można aplikować na całe ciało, w przypadku ciężkich chorób skóry należy to robić nawet kilka razy dziennie.

Preparaty do pielęgnacji chorej skóry – na co zwrócić uwagę przy wyborze?

Niestety, osoby borykające się z chorobami skóry powinny przykładać szczególną uwagę do składu i jakości kupowanych kosmetyków pielęgnacyjnych. Z całą pewnością należy unikać preparatów zawierających w składzie sztuczne aromaty, barwniki czy konserwanty. Jakie związki powinny wzbudzić nasz niepokój? Głównie parabeny, SLS-y i SLES-y, glikole i alkohole.

Co ciekawe, wbrew obiegowej opinii, nie wszystkie naturalne składniki będą dobrze działały na chorą skórę. Choć kosmetyki naturalne są zazwyczaj najlepszym wyborem, niektóre związki mogą alergizować bądź podrażniać delikatną skórę dotkniętą dermatozą. Najlepiej sięgać po dedykowane preparaty do pielęgnacji chorej skóry, a przy pierwszym stosowaniu nowego kosmetyku, dokładnie obserwować reakcję swojej skóry.

Bibliografia:

1.      Yousef H, Alhajj M, Sharma S. Anatomy, Skin (Integument), Epidermis. [Updated 2020 Jul 27]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470464/
2.      Papa CM. Skin. In: Walker HK, Hall WD, Hurst JW, editors. Clinical Methods: The History, Physical, and Laboratory Examinations. 3rd edition. Boston: Butterworths; 1990. Chapter 105. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK208/
3.      Sikorska M, Nowicki R, Wilkowska A. (2015). Pielęgnacja skóry suchej i wrażliwej. Alergologia Polska - Polish Journal of Allergology. 2. 10.1016/j.alergo.2015.11.003.
4.      Rodan K, Fields K, Majewski G, Falla T. Skincare Bootcamp: The Evolving Role of Skincare. Plast Reconstr Surg Glob Open. 2016;4(12 Suppl Anatomy and Safety in Cosmetic Medicine: Cosmetic Bootcamp):e1152. Published 2016 Dec 14.
5.      Markiewicz E, Idowu OC. Personalized skincare: from molecular basis to clinical and commercial applications. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2018;11:161-171. Published 2018 Apr 11.