Płukanie zatok w domu - irygacja nosa

Infekcje górnych dróg oddechowych mogą mieć różne podłoże, jednak nieodłącznie wiążą się z dyskomfortem. Katar i niedrożność nosa, a niekiedy także ból głowy oraz uczucie rozpierania sprawiają, że chore osoby próbują coraz to nowszych środków, by móc swobodnie zaczerpnąć powietrza. W ostatnich latach popularność zdobywa znana od dawna, lecz nieco zapomniana metoda oczyszczania zatok i nosa. Dowiedz się dlaczego warto płukać nos i jak poprawnie to wykonać!

Płukanie zatok i nosa - prosty sposób na poprawę drożności górnych dróg oddechowych

Górne drogi oddechowe spełniają dwie niezwykle ważne funkcje - oczyszczają powietrze i ogrzewają je, chroniąc dzięki temu położone niżej oskrzela i płuca. Jama nosowa stanowi więc pierwszą linię obrony przed drobnoustrojami i zanieczyszczeniami, przez co jest narażona na wszelkiego rodzaju infekcje. Zatkany nos można próbować oczyścić za pomocą zwykłej chusteczki. Można też sięgnąć po bardziej skuteczny sposób, używając w tym celu irygatora do nosa.

Irygacje nosa są metodą leczniczą znaną od stuleci

Czy wiesz, jak wiele odkryć dzisiejszej medycyny wywodzi się ze starożytnej wiedzy? Nie inaczej jest w przypadku irygacji nosa, które stosowane były w dawnych Indiach jako Neti. Praktyka ta opisana jest przez system Ajurwedy i nosi nazwę jala neti. Wykorzystywany jest w niej roztwór letniej wody z solą kamienną - zupełnie tak, jak obecnie! Z Ajurwedy pochodzi również charakterystyczny kształt konewki do nosa, która umożliwia łatwą i komfortową irygację. Jak widać, jest to metoda czyszczenia zatok i nosa, która praktycznie nie uległa zmianie przez wiele stuleci, co świadczy o jej prostocie i wysokiej skuteczności.

Na czym polega płukanie zatok i nosa?

Podstawą płukania nosa i zatok jest wprowadzenie roztworu do jednej z dziurek w nosie za pomocą specjalnego irygatora do nosa. Płyn, wykorzystując anatomię górnych dróg oddechowych, obmywa nos i zatoki, a następnie wypływa drugą dziurką nosa. Przepływający w ten sposób roztwór spełnia wiele funkcji, w tym:

• wypłukuje kurz, zanieczyszczenia, alergeny oraz drobnoustroje, takie jak wirusy czy bakterie;
• oczyszcza błonę śluzową z nadmiaru zalegającej wydzieliny i śluzu;
• zmniejsza stan zapalny i obrzęk błony śluzowej;
• nawilża błonę śluzową.

Irygacja, jako metoda oczyszczania górnych dróg oddechowych, może być więc stosowana nie tylko jako terapia schorzeń. Może również stanowić profilaktykę, wypłukując z nosa i zatok cząsteczki zaburzające prawidłową pracę śluzówek i utrudniające swobodne oddychanie. Prewencyjne działanie takiego nawyku pozwoli nam na dłużej rozstać się z denerwującym problemem niedrożności dróg oddechowych.

Zalety płukania nosa i zatok

Oczyszczanie zatok i nosa za pomocą neti jest tanią i prostą metodą łagodzenia objawów dolegliwości w obrębie układu oddechowego. Wystarczy jednorazowy zakup irygatora do nosa, by samodzielnie przeprowadzać zabieg irygacji w domu. Co najważniejsze, skuteczność irygacji została dowiedziona w licznych publikacjach naukowych, co potwierdza zasadność takiego zabiegu. Do jednych z najczęstszych wskazań do płukania nosa należy zapalenie zatok i katar sienny.

Oczyszczanie nosa a zapalenie zatok

Zatoki przynosowe to system jam wypełnionych powietrzem, które znajdują się w okolicy nosa i oczu. Uczestniczą one między innymi w nawilżaniu i ogrzewaniu wdychanego powietrza, ochronie czaszki przed urazami czy w wyrównywaniu różnicy ciśnień. Niestety, większość z nas kojarzy zatoki jedynie z wyjątkowo uciążliwą dolegliwością, jaką jest ich stan zapalny. Statystyki pokazują, że co 3. osoba przynajmniej raz w życiu przeszła epizod zapalenia zatok. Warto dodać, że walka z tą chorobą jest wyjątkowo ciężka, ponieważ nie każdy lek wykazuje dobrą penetrację do tego obszaru.

Publikacje naukowe wskazują, że płukanie nosa w zapaleniu zatok przynosi szereg pozytywnych skutków i może stanowić uzupełnienie terapii tego schorzenia. Irygacja zarówno izotonicznym, jak i hipertonicznym roztworem soli fizjologicznej powoduje zmniejszenie obrzęku błony śluzowej, eliminację nadmiaru wydzieliny oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych głowy. Dla uzyskania pozytywnych efektów płukania nosa w zapaleniu zatok wystarczy wykonywać irygację dwa razy dziennie.

Irygacje ułatwiają oddychanie w przebiegu kataru siennego

Alergie wziewne zbierają szerokie żniwo, zwłaszcza wiosną i wczesnym latem, gdy w powietrzu unoszą się pyłki roślin. Część alergików skarży się na alergiczny nieżyt nosa, popularnie nazywany katarem siennym. Dolegliwość ta nie tylko utrudnia swobodne oddychanie, ale predysponuje także do nawracających infekcji bakteryjnych i wirusowych. Zazwyczaj pierwszą linię walki z katarem siennym stanowi terapia farmakologiczna, lecz niestety często wiąże się ona z nieprzyjemnymi skutkami ubocznymi.

Okazuje się, że płukanie nosa podczas alergii może znacząco przynieść ulgę. Potwierdzają to liczne badania naukowe, które wykazują, że irygacje zmniejszają objawy kataru siennego średnio o 27%. Alergicy, którzy codziennie czyścili nos i zatoki, deklarowali poprawę komfortu życia codziennego, a często także redukcję przyjmowanych leków przeciwalergicznych. Zbawienne działanie płukania nosa w katarze siennym wynika przede wszystkim z redukcji obrzęku błony śluzowej, ale również z wypłukiwania nadmiaru wydzieliny oraz alergenów.

Jak właściwie oczyszczać nos i zatoki?

Często można spotkać się z opiniami, że płukanie nosa i zatok jest nieprzyjemne. Zazwyczaj wiąże się to ze złym wykonywaniem tej czynności bądź wyborem nieprawidłowego urządzenia do płukania zatok. Okazuje się, że czynność ta jest na tyle nieskomplikowana, że nawet dzieci są w stanie prawidłowo przeprowadzić irygację za pomocą neti - wystarczy jedynie nieco wprawy.

Wybór zestawu do płukania zatok

Obecnie, gdy irygacje zyskują na popularności, można spotkać się z szerokim wyborem urządzeń do płukania zatok. Wiele osób uważa, że poszczególne irygatory do nosa różnią się między sobą jedynie kształtem czy kolorem, lecz jest to błędny pogląd. Budowa większości urządzeń powoduje, że woda dostaje się do górnych dróg oddechowych pod wysokim ciśnieniem, co często jest nieprzyjemne, a wręcz bolesne.

Zestaw do czyszczenia nosa i zatok NoseBuddy wyróżnia się na tle innych irygatorów kształtem, który umożliwia na delikatne przepłukanie dróg oddechowych. Prostota NoseBuddy sprawia, że z jego obsługą poradzą sobie nawet dzieci. Wartym podkreślenia jest fakt, że irygator ten doskonale sprawdza się w płukaniu nosa przy katarze siennym, zapaleniu zatok czy różnego rodzaju infekcjach, poprawiając drożność dróg oddechowych i przynosząc natychmiastową ulgę.

Czym płukać zatoki?

Wbrew pozorom, jeśli chodzi o roztwór do płukania nosa i zatok, najlepiej sprawdzają się proste rozwiązania. Do najczęściej używanych, a jednocześnie najlepiej przebadanych roztworów do irygacji należy izotoniczny roztwór soli fizjologicznej. To nic innego jak woda z 0,9% zawartością chlorku sodu, czyli soli kuchennej. Zestaw do czyszczenia nosa i zatok NoseBuddy zawiera specjalną łyżeczkę, która pozwala odmierzyć odpowiednią ilość soli. Dzięki temu rozwiązaniu nie musisz kupować specjalnych preparatów w aptece - roztwór soli fizjologicznej z łatwością przygotujesz w swoim domu.

Do innych płynów wykorzystywanych do czyszczenia nosa i zatok zalicza się:

• hipertoniczną solankę - wodny roztwór chlorku sodu o maksymalnym stężeniu 3% (wyższe stężenia mogą podrażniać drogi oddechowe). Hipertoniczny roztwór sprawdza się szczególnie dobrze w przypadku obrzęku błony śluzowej;
• wody termalne - często zawierają dodatkowe jony, takie jak jodki, bromki czy siarczany, które pozytywnie wpływają na funkcjonowanie błony śluzowej nosa i zatok.

Jeśli samodzielnie przygotowujesz roztwór soli fizjologicznej do płukania nosa, zwróć uwagę na rodzaj soli, którą używasz. Najlepiej sprawdzi się sól kamienna niejodowana. Sól morską też można wykorzystać do irygacji, jednak niekiedy może ona lekko podrażnić błonę śluzową. Do przygotowania roztworu używaj przegotowanej i letniej wody.

W jaki sposób irygować nos i zatoki?

Nie bez przyczyny podkreślamy, że płukanie nosa jest dziecinnie proste - wystarczy odrobina wprawy. Napełnioną uprzednio przygotowanym roztworem konewkę do nosa, należy przyłożyć do jednej z dziurek, a następnie trzeba lekko przechylić głowę w bok. Woda powinna powoli omywać górne drogi oddechowe, wypływają swobodnie drugą dziurką. Jeżeli woda spływa do gardła oznacza to, że należy zmienić kąt nachylenia głowy - najlepiej lekko pochylić się do przodu. Po przepłukaniu każdej z dziurek, należy wydmuchać delikatnie nos, by pozbyć się resztek rozrzedzonej wydzieliny i wody.

O czym warto pamiętać, by płukanie nosa było bezpieczne?

Wiele osób zastanawia się, czy płukanie zatok w domu jest bezpieczne. Z całą pewnością można stwierdzić, że metoda ta nie jest obarczona żadnym ryzykiem, o ile jest przeprowadzana prawidłowo i z poszanowaniem zasad higieny. Co przez to można rozumieć? Urządzenie do płukania zatok powinno być po każdym użyciu dokładnie umyte i wysuszone - zapobiega to rozwojowi patogennych drobnoustrojów. Nie należy o tym zapominać, ponieważ zanieczyszczony irygator znacznie zwiększa ryzyko wtórnych nadkażeń dróg oddechowych.

Choć czyszczenie nosa i zatoki jest powszechnie polecane przez lekarzy, istnieje kilka przeciwwskazań. Z irygacji należy zrezygnować w przypadku:

• całkowitej blokady przegrody nosowej;
• infekcji ucha środkowego;
• powtarzających się krwawień z nosa;
• niedawno przebytej operacji w obrębie nosa lub zatok (o ile nie zaleci tego lekarz) 

Bibliografia:

1. Hermelingmeier KE, Weber RK, Hellmich M, Heubach CP, Mösges R. Nasal irrigation as an adjunctive treatment in allergic rhinitis: a systematic review and meta-analysis. Am J Rhinol Allergy. 2012;26(5):e119‐e125.
2. Rabago D, Zgierska A, Mundt M, Barrett B, Bobula J, Maberry R. Efficacy of daily hypertonic saline nasal irrigation among patients with sinusitis: A randomized controlled trial. Journal of Family Practice. 2002;51(12):1049–1055
3. Principi N, Esposito S. Nasal Irrigation: An Imprecisely Defined Medical Procedure. Int J Environ Res Public Health. 2017;14(5):516.