Preparaty na grzybicę paznokci

Grzybica paznokci – choroba, z którą zmaga się co piąty Polak

Onychomikoza, czyli grzybica paznokci, dotyczy około 20% Polaków. Statystyki te mogą być jednak niemiarodajne, ponieważ wielu chorych nie zgłasza się ze swoją przypadłością do specjalistów, bagatelizując zauważone objawy. Infekcje grzybicze stanowią nawet 50% wszystkich chorób paznokci, co czyni je najczęstszą przyczyną pogorszenia ich stanu. Co należy wiedzieć o rozwoju onychomikozy?

Jakie grzyby najczęściej powodują infekcję grzybiczą paznokci?

Zdecydowana większość, bo ponad 80% grzybic, spowodowana jest przez grzyby dermatofitowe, głównie z rodzaju Trichophyton, Epidermophyton i Microsporum. Najczęstszą przyczyną rozwoju grzybicy jest Trichophyton rubrum, stwierdzany aż w 70% grzybic dermatofitowych, a także Trichophyton mentagrophytes.

Od 20 do 30% grzybic paznokci spowodowana jest grzybami drożdżopodobnymi. Należą one do naturalnej mikrobioty skóry człowieka, a ich nadmierny rozwój zazwyczaj związany jest z zaburzeniami odporności. Nieco ponad połowa przypadków wywołana jest przez grzyby z gatunku Candida albicans. W nielicznych przypadkach grzybica paznokci rąk i stóp wywoływana jest przez grzyby pleśniowe, głównie z gatunku Scopulariopsis brevicaulis lub Aspergillus fumigatus. Prawidłowa identyfikacja patogenu to podstawa przy doborze odpowiedniej terapii, zwłaszcza w przypadku atypowego obrazu choroby.

Grzybica paznokci to choroba o heterogennym przebiegu

Objawy grzybicy, choć są dość charakterystyczne, często przyjmują różną postać. Najczęściej pierwszymi symptomami onychomikozy są przebarwienia (białe, żółte, brązowe, zielone, a nawet czarne!) i zmiany w budowie płytki, takie jak zgrubienia, pofałdowania czy odkształcenia. Co istotne, lokalizacja tych zmian różni się, w zależności od miejsca wniknięcia drobnoustrojów. Na tej podstawie wyróżnia się pięć typów choroby, do której zalicza się:

• DSLO – dystalna i boczna grzybica podpaznokciowa – objawy choroby widoczne są w obrębie wolnego brzegu i/lub brzegu paznokcia, po czym rozprzestrzeniają się ku środkowi;
• PSO – proksymalna grzybica podpaznokciowa – pierwsze symptomy choroby, pod postacią białych plam, pojawiają się w okolicy wału paznokciowego i obrąbka naskórkowego. Ten rodzaj grzybicy dotyczy najczęściej paznokci rąk;
• SWO – grzybica powierzchowna – na płytce widoczny jest biały nalot, który jest oznaką powierzchownej infekcji grzybiczej;
• EO – grzybica wewnątrzpłytkowa – infekcja rozpoczyna się od wolnego brzegu paznokcia, jednak nie atakuje jego łożyska, a płytkę;
• TDO – grzybica dystroficzna – jest to postać wtórna do innych, w której zniszczeniu ulega cały paznokieć.

Czynniki sprzyjające rozwojowi grzybicy paznokci

Wbrew pozorom, grzybica zazwyczaj nie wynika z niedostatecznego poziomu higieny. Liczne badania naukowe wiążą tę chorobę z układem odpornościowym i układem krążenia, choć istnieją mocne przesłanki, że na skłonność do infekcji grzybiczych paznokci mają wpływ także geny. Do głównych czynników sprzyjających rozwojowi tej choroby należy:

• wiek powyżej 60. roku życia,
• cukrzyca,
• obniżenie odporności na skutek choroby lub terapii immunosupresyjnej,
• zaburzenia obwodowego krążenia krwi,
• uszkodzenia mechaniczne paznokcia,
• nadpotliwość stóp,
• niewłaściwa pielęgnacja paznokci,
• predyspozycje genetyczne,
• palenie papierosów i wyrobów tytoniowych.

Leczenie grzybicy paznokci u nóg i rąk jest trudne i czasochłonne

Niestety, w leczeniu grzybicy paznokci nie ma drogi na skróty. Terapia zazwyczaj trwa wiele miesięcy, przy czym nie mamy gwarancji na całkowite wyleczenie choroby. Dlaczego leczenie tego schorzenia jest tak problematyczne, skoro preparaty na grzybice paznokci można kupić w każdej aptece?

Główne wyzwania w leczeniu grzybicy paznokci

Terapia grzybicy paznokci może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, choć najlepsze rezultaty osiąga się terapią trwającą od 12 do 18 miesięcy. Długi czas leczenia jest podyktowany powolnym wzrostem płytki paznokcia. Niestety, część pacjentów po pewnym czasie przestaje stosować się do zaleceń, przez co infekcja bardzo szybko nawraca.

Jedną z głównych przyczyn niepowodzenia terapii jest też słaba penetracja leków do ogniska infekcji. Powszechnie stosowane leki na grzybicę bez recepty wnikają w bardzo małym stopniu do głębszych warstw paznokcia, przez co efekt terapeutyczny jest znikomy. Obecnie trwają prace nad nowymi preparatami, których formuła pozwoli na lepszą penetrację do łożyska paznokcia.

Profilaktyka infekcji grzybiczych paznokci rąk i stóp

Odpowiednio zastosowana profilaktyka znacznie zmniejsza nie tylko ryzyko pierwotnej infekcji grzybiczej, ale także nawrotu choroby. Aby zapobiec rozwojowi niepożądanych drobnoustrojów, pamiętaj o:

• regularnej i uważnej obserwacji paznokci;
• dokładnym osuszeniu stóp po myciu;
• uważnym i delikatnym przycinaniu paznokci;
• zakładaniu obuwia ochronnego w przestrzeni publicznej, np. na basenie czy w saunie;
• odpowiednim doborze obuwia, które powinno być wykonane z materiałów umożliwiających swobodną cyrkulację powietrza;
• noszeniu skarpet z naturalnych, przewiewnych materiałów;
• stosowaniu preparatów zmniejszających potliwość w przypadku nadpotliwości stóp;
• używaniu sprayów i lakierów przeciwgrzybiczych po zakończeniu leczenia grzybicy.

Jak leczyć grzybicę paznokci u rąk i stóp?

Co wybrać – wizytę u specjalisty czy leki na grzybicę paznokci bez recepty? Odpowiedź na to pytanie nie jest niestety prosta. Postępująca infekcja grzybicza nierzadko rozprzestrzenia się na inne tkanki, nie reagując na łagodne preparaty. W takim przypadku konieczne jest połączenie kilku metod terapeutycznych, które pozwolą uzyskać długotrwałe rezultaty. Terapia grzybicy paznokci zazwyczaj opiera się na leczeniu farmakologicznym, choć coraz częściej stosuje się wspomagająco metody wykorzystujące najnowsze technologie.

Preparaty na grzybicę paznokci do stosowania miejscowego

Preparaty do miejscowego leczenia grzybicy zazwyczaj występują w wygodnej formie lakieru, choć na rynku można znaleźć także specjalne spraye, żele i olejki. W ich składzie, oprócz naturalnych substancji regenerujących płytkę paznokcia, można znaleźć związki przeciwgrzybicze takie jak:

• cyklopiroks;
• amorolfina;
• terbinafina;
• klimbazol;
• klotrimazol.

Skuteczność preparatów miejscowych jest ograniczona – literatura naukowa podaje, że ich efektywność waha się pomiędzy 5 a 12%. Nie oznacza to jednak, że ich stosowanie pozbawione jest sensu. Miejscowe leki na grzybicę paznokci dobrze sprawdzają w początkowej fazie infekcji, gdy zmiany chorobowe nie są mocno zaawansowane. W przypadku mocno rozwiniętej grzybicy konieczne jest dodatkowe wdrożenie leczenia ogólnego.

Doustne leki na grzybicę paznokci

Od 20 do 30% wszystkich przypadków grzybicy paznokci wymaga leczenia ogólnoustrojowego z wykorzystaniem preparatów doustnych. Są one zarezerwowane jedynie dla cięższych przypadków, ponieważ mogą wchodzić w interakcje z innymi przyjmowanymi lekami oraz w znacznym stopniu obciążają wątrobę. W terapii najczęściej wykorzystuje się:

• terbinafinę,
• itrakonazol,
• flukonazol,
• rawukonazol,
• posakonazol. 

Należy pamiętać, że doustne leki na grzybicę paznokci powinny być stosowane pod ścisłą kontrolą lekarza.

Nowoczesne metody leczenia grzybicy paznokci

Jak leczyć grzybicę paznokci u rąk i stóp, by skutecznie pozbyć się tej choroby? Najlepiej zadziałać kompleksowo, wspomagając farmakoterapię nowoczesnymi metodami. Do jednej z nich należy laseroterapia, przeprowadzana najczęściej z wykorzystaniem lasera neodymowo-yagowego. Światło lasera wnika głęboko w tkanki, aż do łożyska, zwalczając patogenne grzyby, a jednocześnie szybko poprawia estetykę chorego paznokcia. Zabieg laserowy na grzybicę paznokci można wykonać w wielu gabinetach podologicznych i gabinetach medycyny estetycznej.

Do innych, obiecujących rozwiązań należy również zaliczyć:

• zimną plazmę – podczas jonizacji cząsteczek powietrza dochodzi do wytworzenia ozonu oraz wolnych rodników, które wykazują silne działanie grzybobójcze;
• jontoforezę – metoda ta wykorzystuje prąd stały w celu wprowadzenia cząsteczek leku obdarzonych ładunkiem elektrycznym w głąb płytki paznokcia;
• terapię ultradźwiękami – odpowiednio dobrane fale ultradźwiękowe także zwiększają penetrację miejscowych leków grzybobójczych.

Pamiętaj, nie warto bagatelizować objawów grzybicy paznokci. Choroba ta wykazuje bardzo duży potencjał zakaźny, przez co łatwo o przeniesienie zakażenia na bliskie osoby. Infekcje grzybicze często rozprzestrzeniają się także na inne tkanki. W skrajnych wypadkach grzybica może zaatakować te głębiej położone, przyczyniając się do powstania groźnych owrzodzeń.

 Bibliografia:

1. Ghannoum M, Isham N. Fungal nail infections (onychomycosis): a never-ending story?. PLoS Pathog. 2014;10(6):e1004105. Published 2014 Jun 5.
2. Vlahovic TC. Onychomycosis: Evaluation, Treatment Options, Managing Recurrence, and Patient Outcomes. Clin Podiatr Med Surg. 2016 Jul;33(3):305-18.
3. Gupta AK, Stec N. Recent advances in therapies for onychomycosis and its management. F1000Res. 2019;8:F1000 Faculty Rev-968. Published 2019 Jun 25.